• Menu
  • Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Geschiedenis van Vledderveen Drenthe en Boschoord

geschiedenis-vledderveen

Header Right

De geschiedenis van Vledderveen en Boschoord

  • Home
  • De tijdvakken
    • De tijdvakken: het overzicht
    • Inleiding
    • Voor 1550
    • 1550 – 1880
    • 1880 – 1945
    • 1945 tot heden
  • Uitgelicht
    • Uitgelichte onderwerpen
    • Gebouwen
    • Personen
    • Verenigingen
    • Objecten
  • Galerijen
    • Onderwerpen in de galerijen
    • Kaartgalerij
    • Documentgalerij
    • Foto’s
  • De werkgroep
    • Werkgroep Historisch Vledderveen
    • Contact
  • Handleiding website
  • Zoek
  • Home
  • De tijdvakken
    • De tijdvakken: het overzicht
    • Inleiding
    • Voor 1550
    • 1550 – 1880
    • 1880 – 1945
    • 1945 tot heden
  • Uitgelicht
    • Uitgelichte onderwerpen
    • Gebouwen
    • Personen
    • Verenigingen
    • Objecten
  • Galerijen
    • Onderwerpen in de galerijen
    • Kaartgalerij
    • Documentgalerij
    • Foto’s
  • De werkgroep
    • Werkgroep Historisch Vledderveen
    • Contact
  • Handleiding website
  • Zoek
Markekaart 1848

Het eigenlijke begin

U bent hier: Timeline Stories - tijdvakken - 1550-1880 - Het eigenlijke begin

27 december 2018 door //  by Marjan

In de loop van de 18e eeuw was, zoals eerder genoemd, in opdracht van de eerder genoemde Compagnie een wijk gegraven vanaf het huidige Noordwolde-Zuid langs de huidige Nieuweweg tot ongeveer daar waar nu de “Mandenmakerij” van de Maatschappij van Weldadigheid is. Deze wijk werd “De Splitting” genoemd maar had verder geen verbindingen.

De reden, dat de familie Van Heloma deze wijken wilde aanleggen, was dat zij voorzagen dat dit gebied binnen niet al te lange tijd ook afgegraven zou worden. In veel delen van Friesland bezaten zij al veel vaarten, onder andere de genoemde Compagniesvaart. Over het vervoer van turf over deze vaarten waren zij gerechtigd tol te heffen, de hoogte variërend met de grootte van het passerende schip. Dit was een lucratieve aangelegenheid.

Markekaart 1848
Markekaart 1848

De familie van Heloma bezat al diverse percelen in het Vleddersche Veen. Andere landeigenaren in dit gebied waren Van Royen, Hulst, Trompetter en Eleveld. Van een aantal van deze percelen was al in beperkte mate turf afgegraven, kennelijk voor eigen gebruik van de in Vledder woonachtige families en met paard en wagen daarheen getransporteerd. Veel van de huidige wegen (Middenweg, Jodenweg, Bosweg en bepaalde paden in het bos zijn hierdoor ontstaan. In bovengenoemde licentie worden deze families samengevat in de term “andere belanghebbend”. Zie ook de kaart van deze ‘wegen’ (Markekaart 1848).

Van echte bewoning in het gebied was nog nauwelijks sprake. In de diverse archieven zijn sporadisch bewijzen te vinden van bewoning uit die tijd. Van Jan Jacobs Tingen is bekend dat hij op 25 oktober 1789 in Vledder is gedoopt en uit (het) Vledderveen kwam. Wilhelmina Meekhof is op 22 januari 1792 in Vledderveen geboren en een derde ‘gevonden’ persoon is Gerbrand Berends Kamerling, die op 2 februari 1802 in Vledderveen geboren is.

Kennelijk namen de voorbereidingen voor de vervening nogal wat tijd en geld in beslag, de Napoleontische tijd was dan ook aangebroken, veel zakelijke activiteiten stonden op een laag pitje, er was armoede, werkeloosheid, nauwelijks handel. De Nederlandse handelsvloot lag stil in de havens vanwege Engelse blokkades.

In de periode tussen 1795 en 1810 verkocht de familie Van Heloma heel wat eigendommen, landerijen, boerderijen, huizen, korenmolens, herbergen en wegen. In de Napoleontische tijd zijn de heerlijke rechten afgeschaft, hieraan ontleenden zij veel inkomsten en uit dien hoofde werden veel van hun bezittingen te gelde gebracht. De laatste grote verkoop was die van het landgoed “Westerbeecksloot” met o.a. huize Westerbeek en het hotel “Welgelegen”. Dit geheel werd gekocht door A.L. Nobel te Oldebroek. Deze verkocht het weer, ruim een jaar later, aan de toen pas opgerichte Maatschappij van Weldadigheid. Dat gebied werd gebied Frederiksoord genoemd.

Huize Westerbeek
Huize Westerbeek

Vermeldenswaard is nog het bezwaar dat in deze periode aangetekend werd tegen de licentie, onder andere door de nazaten van de Grietman Onno Zwier van Hare. Er was water van de zijde van de afgraving over de sluisdeuren gestroomd, dit zagen zij als bewijs dat hun aanvankelijk geuite vrees gegrond was.

Het Hof benoemde een aantal deskundigen in een commissie om een en ander te onderzoeken. Het bleek dat een ketting van een rinket gebroken was waardoor er inderdaad water over de lage deur stroomde. Om te voorkomen dat de deur verder beschadigd werd, werd er een afvoergreppel naast de sluis gegraven zodat het euvel hersteld kon worden. Daarna kon ook die greppel weer dicht.

Het bezwaar werd ongegrond verklaard, er werden wel enige kleine aanvullingen in de concessie opgenomen. Al met al heeft dit hele proces ongeveer vijf jaar geduurd en heeft ook bijgedragen aan de lange periode van nog niet afgraven.

In de aanloop naar de vervening werden er, van de zijde van de Staten van Friesland, ook regelmatig kleinere en grotere bezwaren naar voren gebracht. Deze zouden, naar het schijnt, vooral ingegeven zijn door de vrees van de Staten van Friesland dat het gebied Noordwolde qua bevolking leeg zou lopen in de richting van Drenthe.

 

Category: 1550-1880

Vorig bericht: «Sluis met praam, einde 19e eeuw Wat gebeurt er verder?
Volgend bericht: Het formele begin Het eigenlijke begin»

Primaire Sidebar

1550-1880

1860Het einde van de vervening

Het begin van het einde

Veetellingen

In de jaren 1860 – 1880 werd er nog volop turf gewonnen, maar ook kwamen er steeds meer stukken land vrij. De goede stukken werden als landbouwgrond in gebruik genomen door zich in het gebied vestigende gezinnen, veelal als pachters. De bebouwing was uiterst primitief (veelal plaggenhutten) en lag verspreid over het gehele gebied. Er …

1808

Het echte begin

Kaartblad 11 en 12

In 1808 begon met op kleine schaal veen af te graven. Dit was de start van werkverschaffing voor velen, gedurende vele decennia. De werklieden kwamen vooral uit Noordwolde en nabije omgeving. Tot dan toe was het gebied Vledderveen praktisch onbewoond, maar na enkele jaren begon er sporadisch hier en daar een huis (lees: plaggenhut) te …

Rond 1800Wijken graven

Het eigenlijke begin

Markekaart 1848

In de loop van de 18e eeuw was, zoals eerder genoemd, in opdracht van de eerder genoemde Compagnie een wijk gegraven vanaf het huidige Noordwolde-Zuid langs de huidige Nieuweweg tot ongeveer daar waar nu de “Mandenmakerij” van de Maatschappij van Weldadigheid is. Deze wijk werd “De Splitting” genoemd maar had verder geen verbindingen. De reden, …

1800Wat gebeurt er verder, na het ondertekenen van de overeenkomst?

Wat gebeurt er verder?

Sluis met praam, einde 19e eeuw

De overeenkomst of het octrooi, beschreven in “Het formele begin van Vledderveen”, kan gezien worden als het echte startpunt van de ontwikkeling van Vledderveen. Reeds 10% afgegraven Een van de bepalingen in het octrooi was dat het werk snel ter hand moest worden genomen. De beide broers Heloma gingen hier maar mondjesmaat toe over, omdat …

1779Het formele begin van de Vledderveense vervening

Het formele begin

Het eigenlijke begin

In het hele gebied begon in deze tijd de turf op te raken en dacht men na over nieuwe gebieden. Daarbij kwam het Vledderveen in beeld, of zoals het toen vaak genoemd werd “De Vleddersche Veenen”. In 1779 vroegen de gebroeders Van Heloma een octrooi aan bij de Staten van Friesland om vanuit de kant …

1650Friese betrokkenheid bij de vervening

Friese betrokkenheid

Compagnonshuis

In Nijensleek kwamen in de loop van de tijd andere namen voor als erfgenamen van Burmania, zoals Van Moersbergen en Westerbeeck. De laatste liet een afvoer graven vanaf de grens van Friesland naar de Vledder Aa, deze vaart kreeg de naam ”Westerbeecksloot”. In die tijd (1650) liet hij een herenhuis bouwen, genaamd huize “Westerbeeck” (Dit …

1630Amsterdamse betrokkenheid bij de vervening

Amsterdamse betrokkenheid

Portret van de familie van Jan Jacobsz. Hinlopen en Leonora Huydecoper (Door: Gabriel Metsu 1662-1663, Bron: Stichting RKD))

Rond 1630 begonnen Amsterdamse koopmansfamilies interesse te tonen in aandelen in de turfwinning. Men voorzag een uitbreiding van het winningsgebied, juist ook voorbij Noordwolde lagen nog uitgestrekte veengebieden, richting Boyl. Enkele familienamen: Hinlopen, Bicker, Pauw en Van Loon. Deze families waren niet alleen koopmannen maar behoorden ook tot de bestuurlijke elite van De Zeven Provinciën …

1600Vierde Part

Vierde Part

Steggerda

In het begin van de 17e eeuw begon belangstelling te ontstaan om in het grensgebied van Weststellingwerf en Drenthe/Overijssel, ruwweg 1.000 hectare groot, de aldaar aanwezige dikke hoogveenlaag te exploiteren. Vooraanstaande, Weststellingwerfse families, zoals Idserda, Lyclama en Terwischa, bezaten veel grond in dat gebied. In 1608 richtten zij een compagnie op, die begon met het …

1550Onderweg naar het begin van de vervening

Onderweg naar het begin

De aanloop

Pas in het midden van de 16e eeuw begon men turf te steken in het ons omringende gebied (afgezien van eigen gebruik door de inwoners van Vledder), zowel aan de Drentse als aan de Friese kant. Burmaniasloot De Drentse Drost Reynoud van Burmania was eigenaar geworden van het oostelijke gedeelte van Nijensleek. Hij liet een …

Verklarende woordenlijst

Wijk: afvoersloot

Grietman: Friese schout, voorloper plattelandsburgemeester

Footer

Inleiding

Inleiding

Het Vledderveen werd, vanaf begin 19e eeuw, bewoond door personen die meekwamen met de vervening, die wegliepen uit de kolonie, ontslagen waren uit de kolonie en kinderen waarvoor geen plaats meer was in de kolonie. Niet bekend is hoe de verhouding tussen kolonisten en niet kolonisten was.

Het hardnekkige verhaal dat Vledderveen alleen bewoond werd door “desperado’s” is onjuist.

Lees meer... overInleiding

Werkgroep Historisch Vledderveen

Werkgroep Historisch Vledderveen bestaat sinds 10 februari 2015. De doelstelling van de werkgroep is de geschiedenis van Vledderveen te beschrijven vanaf het verre verleden tot aan het heden.

Lees meer... overWerkgroep Historisch Vledderveen

© 2022 Vledderveen Drenthe · Alle rechten voorbehouden