• Menu
  • Spring naar de hoofdnavigatie
  • Door naar de hoofd inhoud
  • Spring naar de eerste sidebar
  • Spring naar de voettekst

Geschiedenis van Vledderveen Drenthe en Boschoord

geschiedenis-vledderveen

Header Right

De geschiedenis van Vledderveen en Boschoord

  • Home
  • De tijdvakken
    • De tijdvakken: het overzicht
    • Inleiding
    • Voor 1550
    • 1550 – 1880
    • 1880 – 1945
    • 1945 tot heden
  • Uitgelicht
    • Uitgelichte onderwerpen
    • Gebouwen
    • Personen
    • Verenigingen
    • Objecten
  • Galerijen
    • Onderwerpen in de galerijen
    • Kaartgalerij
    • Documentgalerij
    • Foto’s
  • De werkgroep
    • Werkgroep Historisch Vledderveen
    • Contact
  • Handleiding website
  • Zoek
  • Home
  • De tijdvakken
    • De tijdvakken: het overzicht
    • Inleiding
    • Voor 1550
    • 1550 – 1880
    • 1880 – 1945
    • 1945 tot heden
  • Uitgelicht
    • Uitgelichte onderwerpen
    • Gebouwen
    • Personen
    • Verenigingen
    • Objecten
  • Galerijen
    • Onderwerpen in de galerijen
    • Kaartgalerij
    • Documentgalerij
    • Foto’s
  • De werkgroep
    • Werkgroep Historisch Vledderveen
    • Contact
  • Handleiding website
  • Zoek
Het eigenlijke begin

Het formele begin

U bent hier: Timeline Stories - tijdvakken - 1550-1880 - Het formele begin

28 december 2018 door //  by Marjan

In het hele gebied begon in deze tijd de turf op te raken en dacht men na over nieuwe gebieden. Daarbij kwam het Vledderveen in beeld, of zoals het toen vaak genoemd werd “De Vleddersche Veenen”. In 1779 vroegen de gebroeders Van Heloma een octrooi aan bij de Staten van Friesland om vanuit de kant van Noordwolde “op te mogen wijken” naar het Vledderveen. Deze term wordt gebruikt in de octrooiaanvraag en er wordt mee bedoeld dat men afvoersloten (=wijken) wil graven vanuit de bestaande Compagnons Vierdepartendwarswijk.

Hoogtekaart Vleddere Veen, 1782
Hoogtekaart Vleddere Veen, 1782

Hiertegen kwam in eerste instantie veel verzet, men vreesde voor wateroverlast, inbreuk op oude octrooien, leegloop van de bevolking van Noordwolde richting Drenthe. Eén van de leidende figuren in dit verzet was de grietman van Weststellingwerf, Onno Zwier van Haren. Er werd enkele jaren geprocedeerd, argumenten voor en tegen werden in een, door het Hof benoemde, commissie naar voren gebracht. Tijdens dit proces werd, onder leiding van de Franeker professor Ypeij, een kaart gemaakt waarop de dikte van de veenlaag werd aangegeven. Dit document speelde een belangrijke rol in de afloop van het proces. De hoogtekaart toont dit goed aan.

Contract

In 1782 deed het Hof uitspraak ten gunste van de gebroeders Van Heloma, weliswaar met een aantal voorwaarden eraan verbonden. In die tijd al vormde de Boerengrup/Boerensloot/Boergrup de scheiding tussen het Vledderveen en het Vledder Veld. Er werd een bepaling gemaakt dat langs de Boerengrup een strook van 20 roeden (de lengte van een roede varieerde per streek, maar was meestal ongeveer 4 meter) vrij moest blijven, er moest voor goede afwatering gezorgd worden maar wel binnen de merktekens op bepaalde peilstokken, zoals bij Noordwolde. Ook mocht de Boergrup niet doorgraven worden om te voorkomen dat er water van het Vledderveen via Vledder afgevoerd zou moeten worden. Bovendien moesten zij voor 4.000 Carolusguldens borg staan. Hiertoe gaven zij enkele boerderijen in onderpand.

Om enig begrip te krijgen van de inhoud van deze overeenkomst of licentie (waarvan een gedeelte zichtbaar in de bijlage “Contract 1782” ) is deze overeenkomst ‘vertaald’ naar modern Nederlands, om te lezen wat zij wilden bereiken en wat de voorwaarden waren.

Bijlagen:

Contract 1782: gedeelte van het contract

Transcriptie van 27 februarij 1782: uitgetypte versie van het contract

Transcriptie van 27 februarij 1782 vertaald naar modern NL: naar het modern nederlands vertaalde versie van het uitgetypte contract

Category: 1550-1880, Bijzondere gebeurtenissen

Vorig bericht: «Markekaart 1848 Het eigenlijke begin
Volgend bericht: Het echte begin Kaartblad 11 en 12»

Primaire Sidebar

1550-1880

1860Het einde van de vervening

Het begin van het einde

Veetellingen

In de jaren 1860 – 1880 werd er nog volop turf gewonnen, maar ook kwamen er steeds meer stukken land vrij. De goede stukken werden als landbouwgrond in gebruik genomen door zich in het gebied vestigende gezinnen, veelal als pachters. De bebouwing was uiterst primitief (veelal plaggenhutten) en lag verspreid over het gehele gebied. Er …

1808

Het echte begin

Kaartblad 11 en 12

In 1808 begon met op kleine schaal veen af te graven. Dit was de start van werkverschaffing voor velen, gedurende vele decennia. De werklieden kwamen vooral uit Noordwolde en nabije omgeving. Tot dan toe was het gebied Vledderveen praktisch onbewoond, maar na enkele jaren begon er sporadisch hier en daar een huis (lees: plaggenhut) te …

Rond 1800Wijken graven

Het eigenlijke begin

Markekaart 1848

In de loop van de 18e eeuw was, zoals eerder genoemd, in opdracht van de eerder genoemde Compagnie een wijk gegraven vanaf het huidige Noordwolde-Zuid langs de huidige Nieuweweg tot ongeveer daar waar nu de “Mandenmakerij” van de Maatschappij van Weldadigheid is. Deze wijk werd “De Splitting” genoemd maar had verder geen verbindingen. De reden, …

1800Wat gebeurt er verder, na het ondertekenen van de overeenkomst?

Wat gebeurt er verder?

Sluis met praam, einde 19e eeuw

De overeenkomst of het octrooi, beschreven in “Het formele begin van Vledderveen”, kan gezien worden als het echte startpunt van de ontwikkeling van Vledderveen. Reeds 10% afgegraven Een van de bepalingen in het octrooi was dat het werk snel ter hand moest worden genomen. De beide broers Heloma gingen hier maar mondjesmaat toe over, omdat …

1779Het formele begin van de Vledderveense vervening

Het formele begin

Het eigenlijke begin

In het hele gebied begon in deze tijd de turf op te raken en dacht men na over nieuwe gebieden. Daarbij kwam het Vledderveen in beeld, of zoals het toen vaak genoemd werd “De Vleddersche Veenen”. In 1779 vroegen de gebroeders Van Heloma een octrooi aan bij de Staten van Friesland om vanuit de kant …

1650Friese betrokkenheid bij de vervening

Friese betrokkenheid

Compagnonshuis

In Nijensleek kwamen in de loop van de tijd andere namen voor als erfgenamen van Burmania, zoals Van Moersbergen en Westerbeeck. De laatste liet een afvoer graven vanaf de grens van Friesland naar de Vledder Aa, deze vaart kreeg de naam ”Westerbeecksloot”. In die tijd (1650) liet hij een herenhuis bouwen, genaamd huize “Westerbeeck” (Dit …

1630Amsterdamse betrokkenheid bij de vervening

Amsterdamse betrokkenheid

Portret van de familie van Jan Jacobsz. Hinlopen en Leonora Huydecoper (Door: Gabriel Metsu 1662-1663, Bron: Stichting RKD))

Rond 1630 begonnen Amsterdamse koopmansfamilies interesse te tonen in aandelen in de turfwinning. Men voorzag een uitbreiding van het winningsgebied, juist ook voorbij Noordwolde lagen nog uitgestrekte veengebieden, richting Boyl. Enkele familienamen: Hinlopen, Bicker, Pauw en Van Loon. Deze families waren niet alleen koopmannen maar behoorden ook tot de bestuurlijke elite van De Zeven Provinciën …

1600Vierde Part

Vierde Part

Steggerda

In het begin van de 17e eeuw begon belangstelling te ontstaan om in het grensgebied van Weststellingwerf en Drenthe/Overijssel, ruwweg 1.000 hectare groot, de aldaar aanwezige dikke hoogveenlaag te exploiteren. Vooraanstaande, Weststellingwerfse families, zoals Idserda, Lyclama en Terwischa, bezaten veel grond in dat gebied. In 1608 richtten zij een compagnie op, die begon met het …

1550Onderweg naar het begin van de vervening

Onderweg naar het begin

De aanloop

Pas in het midden van de 16e eeuw begon men turf te steken in het ons omringende gebied (afgezien van eigen gebruik door de inwoners van Vledder), zowel aan de Drentse als aan de Friese kant. Burmaniasloot De Drentse Drost Reynoud van Burmania was eigenaar geworden van het oostelijke gedeelte van Nijensleek. Hij liet een …

Verklarende woordenlijst

Wijk: afvoersloot

Grietman: Friese schout, voorloper plattelandsburgemeester

Footer

Inleiding

Inleiding

Het Vledderveen werd, vanaf begin 19e eeuw, bewoond door personen die meekwamen met de vervening, die wegliepen uit de kolonie, ontslagen waren uit de kolonie en kinderen waarvoor geen plaats meer was in de kolonie. Niet bekend is hoe de verhouding tussen kolonisten en niet kolonisten was.

Het hardnekkige verhaal dat Vledderveen alleen bewoond werd door “desperado’s” is onjuist.

Lees meer... overInleiding

Werkgroep Historisch Vledderveen

Werkgroep Historisch Vledderveen bestaat sinds 10 februari 2015. De doelstelling van de werkgroep is de geschiedenis van Vledderveen te beschrijven vanaf het verre verleden tot aan het heden.

Lees meer... overWerkgroep Historisch Vledderveen

© 2022 Vledderveen Drenthe · Alle rechten voorbehouden