Het formele begin

In het hele gebied begon in deze tijd de turf op te raken en dacht men na over nieuwe gebieden. Daarbij kwam het Vledderveen in beeld, of zoals het toen vaak genoemd werd “De Vleddersche Veenen”. In 1779 vroegen de gebroeders Van Heloma een octrooi aan bij de Staten van Friesland om vanuit de kant van Noordwolde “op te mogen wijken” naar het Vledderveen. Deze term wordt gebruikt in de octrooiaanvraag en er wordt mee bedoeld dat men afvoersloten (=wijken) wil graven vanuit de bestaande Compagnons Vierdepartendwarswijk.

Hiertegen kwam in eerste instantie veel verzet, men vreesde voor wateroverlast, inbreuk op oude octrooien, leegloop van de bevolking van Noordwolde richting Drenthe. Eén van de leidende figuren in dit verzet was de grietman van Weststellingwerf, Onno Zwier van Haren. Er werd enkele jaren geprocedeerd, argumenten voor en tegen werden in een, door het Hof benoemde, commissie naar voren gebracht. Tijdens dit proces werd, onder leiding van de Franeker professor Ypeij, een kaart gemaakt waarop de dikte van de veenlaag werd aangegeven. Dit document speelde een belangrijke rol in de afloop van het proces. De hoogtekaart toont dit goed aan.

Contract

In 1782 deed het Hof uitspraak ten gunste van de gebroeders Van Heloma, weliswaar met een aantal voorwaarden eraan verbonden. In die tijd al vormde de Boerengrup/Boerensloot/Boergrup de scheiding tussen het Vledderveen en het Vledder Veld. Er werd een bepaling gemaakt dat langs de Boerengrup een strook van 20 roeden (de lengte van een roede varieerde per streek, maar was meestal ongeveer 4 meter) vrij moest blijven, er moest voor goede afwatering gezorgd worden maar wel binnen de merktekens op bepaalde peilstokken, zoals bij Noordwolde. Ook mocht de Boergrup niet doorgraven worden om te voorkomen dat er water van het Vledderveen via Vledder afgevoerd zou moeten worden. Bovendien moesten zij voor 4.000 Carolusguldens borg staan. Hiertoe gaven zij enkele boerderijen in onderpand.

Om enig begrip te krijgen van de inhoud van deze overeenkomst of licentie (waarvan een gedeelte zichtbaar in de bijlage “Contract 1782” ) is deze overeenkomst ‘vertaald’ naar modern Nederlands, om te lezen wat zij wilden bereiken en wat de voorwaarden waren.